Q8: Kluczowe informacje o olejach silnikowych i ich klasyfikacji

Czym jest klasyfikacja olejów silnikowych i dlaczego jest ważna?

Klasyfikacja olejów silnikowych to system, który pozwala na jednoznaczne określenie właściwości i przeznaczenia danego lubrykantu. Jest to niezwykle istotne dla właścicieli pojazdów, mechaników oraz producentów samochodów, ponieważ zapewnia, że do silnika zostanie wlany olej o odpowiednich parametrach. Niewłaściwy dobór oleju może prowadzić do przedwczesnego zużycia podzespołów, spadku mocy, zwiększonego zużycia paliwa, a nawet poważnych uszkodzeń silnika. Klasyfikacje opierają się na różnych kryteriach, takich jak lepkość, właściwości chemiczne, skład bazowy oraz przeznaczenie.

Klasyfikacja lepkości SAE – podstawa wyboru oleju

Najbardziej znaną i powszechnie stosowaną klasyfikacją jest system SAE (Society of Automotive Engineers). Określa on przede wszystkim lepkość oleju w różnych temperaturach. Oleje silnikowe dzielą się na dwie główne grupy:

• Oleje jednosezonowe (monograde): Oznaczane tylko jedną liczbą, np. SAE 30. Mają one określoną lepkość w jednej temperaturze.
• Oleje wielosezonowe (multigrade): Oznaczane dwoma liczbami, np. SAE 10W-40. Pierwsza liczba z literą „W” (od „winter”) określa lepkość w niskich temperaturach (zimą), a druga liczba określa lepkość w wysokich temperaturach (latem). Im niższa pierwsza liczba, tym lepsza płynność oleju w niskich temperaturach, co ułatwia rozruch silnika w mroźne dni. Im wyższa druga liczba, tym większa lepkość oleju w wysokich temperaturach, co zapewnia odpowiednią ochronę silnika podczas pracy w gorących warunkach.

Klasyfikacja API – jakość i przeznaczenie oleju

Kolejną kluczową klasyfikacją jest system API (American Petroleum Institute), który ocenia jakość i przeznaczenie oleju silnikowego. Klasyfikacja API dzieli się na dwie główne kategorie:

• Kategoria S (Spark Ignition): Dotyczy olejów przeznaczonych do silników benzynowych. Oznaczenia zaczynają się od litery „S”, a kolejne litery alfabetu (np. API SG, SH, SJ, SL, SM, SN, SP) wskazują na coraz wyższe standardy jakości, lepsze właściwości ochronne i większą odporność na degradację. Ostatnia litera w oznaczeniu API określa najnowszą i najbardziej zaawansowaną specyfikację.
• Kategoria C (Compression Ignition): Dotyczy olejów przeznaczonych do silników Diesla (wysokoprężnych). Oznaczenia zaczynają się od litery „C”, a kolejne litery (np. API CA, CB, CC, CD, CE, CF, CF-2, CF-4, CG-4, CH-4, CI-4, CJ-4, CK-4) również wskazują na coraz wyższe standardy jakości i specyficzne wymagania silników Diesla, takie jak odporność na sadzę i właściwości smarne w trudnych warunkach.

Klasyfikacja ACEA – europejskie standardy dla olejów silnikowych

W Europie dominującą klasyfikacją jest system ACEA (Association des Constructeurs Européens d’Automobiles). Jest on bardziej szczegółowy niż API i uwzględnia specyficzne wymagania europejskich producentów samochodów. Klasyfikacja ACEA dzieli oleje na trzy główne grupy:

• A/B: Oleje do silników benzynowych i Diesla w starszych samochodach, wymagające podstawowej ochrony.
• C: Oleje typu „low SAPS” (o obniżonej zawartości siarki, fosforu i popiołu siarczanowego), przeznaczone do nowoczesnych silników z systemami oczyszczania spalin, takimi jak filtry cząstek stałych (DPF) i katalizatory trójfunkcyjne (TWC). Wymagane w silnikach z normą Euro 4 i wyższą. Przykłady to ACEA C1, C2, C3, C4, C5. Każda kolejna cyfra oznacza coraz lepsze właściwości ochronne i kompatybilność z systemami oczyszczania spalin.
• E: Oleje do silników Diesla o wysokich osiągach, często w pojazdach ciężarowych i maszynach budowlanych.

Klasyfikacja ILSAC – koncentracja na oszczędności paliwa i ochronie środowiska

ILSAC (International Lubricant Standardization and Approval Committee) to klasyfikacja opracowana przez stowarzyszenia producentów samochodów z Japonii i Stanów Zjednoczonych. Skupia się ona na oszczędności paliwa, ochronie układu rozrządu i ogólnej trwałości silnika. Oznaczenia ILSAC zazwyczaj pokrywają się ze specyfikacjami API, ale dodają dodatkowe wymagania. Przykłady to ILSAC GF-4, GF-5, GF-6A, GF-6B. Nowsze specyfikacje ILSAC kładą nacisk na obniżone indeksy lepkości HTHS (High Temperature High Shear), co przekłada się na mniejsze zużycie paliwa.

Jak wybrać odpowiedni olej dla swojego pojazdu?

Wybór właściwego oleju silnikowego jest kluczowy dla długowieczności i prawidłowego funkcjonowania jednostki napędowej. Najważniejszym źródłem informacji jest instrukcja obsługi pojazdu, dostarczona przez producenta. Znajdziemy tam dokładne zalecenia dotyczące lepkości SAE, specyfikacji API i/lub ACEA, a także ewentualne aprobaty producenta (np. VW 504 00/507 00, BMW LL-04). Nigdy nie należy stosować oleju, który nie spełnia lub przekracza wymagania producenta. Warto również zwrócić uwagę na typ silnika (benzynowy, Diesla, turbodoładowany, wolnossący) oraz warunki eksploatacji pojazdu (jazda miejska, długie trasy, jazda sportowa). Wybierając olej z oznaczeniem Q8, należy sprawdzić, jakie konkretnie normy i specyfikacje spełnia dany produkt, aby dopasować go do zaleceń producenta samochodu.